Đa dạng sinh học

Chương trình Sinh học 11 đề cập nội dung về Sinh học cơ thể. Trong đó, nội dung “Trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật” được coi là tiền đề quan trọng để sinh vật thực hiện tốt các chức năng sống như Sinh trưởng, phát triển, sinh sản, cảm ứng vận động. Tìm hiểu động vật thực hiện quá trình dinh dưỡng và tiêu hóa là một nội dung thú vị, vì bằng quan sát đầu của các loài côn trùng, chúng ta có thể thấy được chúng có rất nhiều kiểu lấy thức ăn như cắt, nhai, đâm, mút, ngửi và nếm thức ăn.

Khi giảng dạy về đa dạng sinh học, có rất nhiều ví dụ trong các tác phẩm văn, thơ, bài hát,… có thể áp dụng để khởi động bài học một cách sinh động, lôi cuốn. Chẳng hạn với truyện “Người tù được tha” của Vũ Trọng Phụng – Người đã gây nhiều “Giông tố” trên văn đàn vào đầu thế kỉ 20. Người tù trong truyện, một viên chức “làm cho Tây”, có học, có cuộc sống ổn định, đã vì lòng yêu nước dấn thân vào một hội kín. Việc vỡ lở, anh bị tù, đày ra Côn Đảo. Gần mãn hạn, anh được giao cho việc thu nhặt trứng vích, trứng rùa – hồi đó còn đầy trên các đảo – cùng với một người bạn. Nhà văn cho chúng ta thấy tập tính di chuyển, đẻ trứng của loài vích và sự khổ cực của con người – địa ngục trần gian khi ấy. Với bài hát “Tháng Ba Tây Nguyên” chúng ta cảm nhận thấy vẻ đẹp thiên nhiên với nhiều loài muông thú cùng chung sống. Đa dạng sinh học còn thể hiện tập tính mỗi loài động vật rất khác nhau, và đi săn thì phải am hiểu về phản ứng của động vật, cách mà “động vật phản ứng” trong những trường hợp nguy hiểm. Ví dụ năm 2019, theo CNN,  thợ săn tên là Thomas Alexander (66 tuổi) ở thành phố Yellville, bang Arkansas, Mỹ đã bắn con hươu và sau đó bị chính con hươu đó húc chết. Một triệu phú 52 tuổi người Mỹ, ông Asher Watkins đã bị con trâu rừng nặng 1,3 tấn húc tử vong, trong khi ông đang tham gia chuyến đi săn động vật hoang dã tại châu Phi. Dù trâu rừng châu Phi là loài ăn cỏ, chúng lại được xem là loài động vật gây nguy hiểm nhất cho các thợ săn, thậm chí còn nguy hiểm hơn cả sư tử hay cá sấu. Người dân địa phương đặt cho loài trâu rừng châu Phi biệt danh “cái chết đen” vì trung bình mỗi năm, loài động vật này khiến khoảng 200 người thiệt mạng. Theo nhà văn Ernest Hemingway, người đoạt giải Nobel Văn học năm 1954, với rất nhiều tác phẩm nổi tiếng thế giới như Mặt trời vẫn mọc, Giã từ vũ khí, Ông già và biển cả,…Trong truyện ngắn “Cuộc đời hạnh phúc ngắn ngủi của Francis Macomber” có mô tả cảnh đi săn sư tử và trâu rừng. Khi một con thú bị bắn, nó sẽ lẩn trốn, nằm im và “Cả cơ thể nó, sự khó chịu, nỗi đau đớn, lòng căm thù cùng với tất cả sức mạnh còn lại đều dồn căng trong sự tập trung cao độ cho cú nhảy vồ”, điều này có thể gây nguy hiểm thậm chí mất mạng cho kẻ đi săn.Lưu ý một điều là việc bắt trứng vích hay săn bắn trước đây thì nay bị cấm để bảo vệ sự đa dạng sinh học.

Có khoảng 300.000 loài thực vật có hoa khác nhau, còn được gọi là “Thực vật hạt kín”. Chúng có vai trò hết sức quan trọng trong hệ sinh thái tự nhiên và cả con người. Nếu không có quá trình thụ phấn, thì thực vật sẽ không thể tạo ra hạt giống và không có cây nào khác được tạo ra. Và, một trong mỗi 3 miếng thức ăn chúng ta ăn là nhờ một loài thụ phấn. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của mối quan hệ giữa thực vật có hoa và các loài thụ phấn trong tự nhiên.