Đa dạng sinh học

Không phải loài ăn thịt nào cũng có răng… Khi nghe đến từ động vật ăn thịt, bạn nghĩ đến điều gì? Hổ và gấu Bắc Cực ư? À, không phải tất cả các loài ăn thịt đều to lớn như vậy, hay giống động vật có vú như vậy. Cũng có rất nhiều loài thực vật ăn thịt động vật! Trong khi các loài động vật ăn thịt thường săn bắt hoặc tìm kiếm thức ăn, thì các loài cây ăn thịt lại có khả năng di chuyển hạn chế nên phải sử dụng các chiến lược khác. Thay vì phải tự tìm kiếm thức ăn, chúng chờ đợi thức ăn đến, có thể dụ bằng mùi hương ngọt ngào hoặc mật hoa, và rồi… một cái bẫy chết người đang chờ sẵn. Những cái bẫy này có nhiều loại khác nhau, từ những chiếc lá "răng cưa" kêu răng rắc của cây bắt ruồi Venus đến loại keo siro của cây bắt ruồi. Ở Việt Nam đã xác định các loài cây ăn thịt thuộc 3 họ Nắp ấm (Nepenthaceae), Gọng vó (Droseraceae) và Nhĩ cán (Utriculariaceae).

Một loài bướm đêm khá ngoạn mục với tên tiếng Latin là quercifolia không phải ám chỉ cây thức ăn mà là sự tương đồng giữa loài bướm đêm này với một cụm lá sồi khô khi nghỉ ngơi. Tên tiếng Anh (The Lappet) mô tả loài sâu bướm này, có những "váy" thịt dọc theo hai bên (Tên tiếng Pháp: La Feuille-Morte du Chêne).

Loài bướm đêm đục quả tìm nguồn thức ăn trong ống hút.

Ong bắp cày đã xuất hiện từ trước cả thời khủng long và là một trong những nhóm côn trùng lớn nhất thế giới. Hơn 150.000 loài đã được xác định, và mặc dù loài côn trùng đen vàng với vòng eo thon gọn có thể là loài quen thuộc nhất, nhưng hầu hết ong bắp cày đều là loài ký sinh nhỏ bé, sử dụng côn trùng khác làm thức ăn. Mặc dù nhỏ bé nhưng chúng được mệnh danh là một trong Bảy anh hùng thụ phấn (Seven insect heroes of pollination), có vai trò quan trọng khi cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái, mang tới những lợi ích to lớn cho môi trường, nền kinh tế, sức khỏe con người và xã hội.

Bạn có thể biết côn trùng ăn như thế nào bằng cách quan sát phần miệng của chúng. Bằng cách quan sát hình dạng và cách thức hoạt động của phần miệng, có thể phân biệt côn trùng nhai với côn trùng hút hoặc hỗn hợp. Điều đó cho thấy sự đa dạng trong kiểu lấy thức ăn một cách “tối ưu” trong môi trường sống. Ở một số loài, côn trùng trưởng thành thậm chí không có phần miệng hoạt động.

Chương trình Sinh học 11 đề cập nội dung về Sinh học cơ thể. Trong đó, nội dung “Trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật” được coi là tiền đề quan trọng để sinh vật thực hiện tốt các chức năng sống như Sinh trưởng, phát triển, sinh sản, cảm ứng vận động. Tìm hiểu động vật thực hiện quá trình dinh dưỡng và tiêu hóa là một nội dung thú vị, vì bằng quan sát đầu của các loài côn trùng, chúng ta có thể thấy được chúng có rất nhiều kiểu lấy thức ăn như cắt, nhai, đâm, mút, ngửi và nếm thức ăn.

Có khoảng 300.000 loài thực vật có hoa khác nhau, còn được gọi là “Thực vật hạt kín”. Chúng có vai trò hết sức quan trọng trong hệ sinh thái tự nhiên và cả con người. Nếu không có quá trình thụ phấn, thì thực vật sẽ không thể tạo ra hạt giống và không có cây nào khác được tạo ra. Và, một trong mỗi 3 miếng thức ăn chúng ta ăn là nhờ một loài thụ phấn. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của mối quan hệ giữa thực vật có hoa và các loài thụ phấn trong tự nhiên.

Trong tự nhiên, việc đàn voi tăng trưởng về số lượng là điều hết sức có ý nghĩa, thể hiện sự nỗ lực của chính phủ trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học có hiệu quả đồng thời phát triển giá trị kinh tế, văn hóa và xã hội cho cộng đồng địa phương và chính quyền quốc gia cho nhiều thế hệ sau. Bên cạnh đó, việc tăng số lượng cá thể cũng kéo theo nhu cầu mở rộng khu vực sinh sống, nhu cầu tìm nguồn nước, thức ăn khiến đàn voi rời khỏi rừng và xảy ra xung đột, uy hiếp con người. Xung đột giữa người và voi là một vấn đề phổ biến ở những khu vực mà môi trường sống của voi chồng lấn với hoạt động của con người và nó gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đến sinh kế và công tác bảo tồn voi. Giải pháp nào để cùng chung sống trong “hòa bình” ?

Bộ Lepidoptera, bao gồm cả bướm và bướm đêm, các loài trong bộ Lepidoptera đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái động lực học như là loài thụ phấn chính. Trong bộ này, bướm đêm, chiếm phần lớn, đảm nhận nhiều vai trò trong thế giới tự nhiên. Với hơn 12.000 loài đã biết được ghi nhận riêng ở tiểu lục địa Ấn Độ, bướm đêm nổi lên như những loài đóng góp quan trọng cho đa dạng sinh học. Chúng đóng vai trò là loài thụ phấn thiết yếu vào ban đêm, nguồn thức ăn chính cho rất nhiều động vật có xương sống và động vật ăn côn trùng không xương sống, và đôi khi là loài gây hại cho cây trồng (Raman Mahesh 2024).