Báo cáo đa dạng sinh học: Chuồn chuồn ngô (Pantala flavescens)

Thứ năm - 24/07/2025 13:05

Trong tháng 5, 6, 7/2025, nhóm học sinh đã tiến hành tìm hiểu đa dạng sinh học về các loài động, thực vật, nấm,… trong khuôn viên trường THPT chuyên Hạ Long. Đây là một hoạt động thực tế, và kết quả thu được có khá nhiều bất ngờ thú vị, góp phần tạo hiểu biết về đa dạng sinh học ngay trong khuôn viên trường, nơi có nhiều “bạn nhỏ” cùng đang sinh sống, tạo nên bức tranh đa dạng sinh học ý nghĩa.

Phân loại:
Giới (Kingdom): Động vật (Animalia)
Ngành (Phylum): Chân khớp (Arthropoda)
Lớp (Class): Côn trùng (Insecta)
Bộ (Order): Chuồn chuồn (Odonata)
Họ (Family): Chuồn chuồn ngô (Libellulidae)
Giống (Genus): Pantala
Tên khoa học: Pantala flavescens (Fabricius, 1798)
Tên tiếng Anh: Wandering Glider.

Mô tả: Là một loài chuồn chuồn ngô, cơ thể dài khoảng 45 mm, sải cánh rộng từ 72 mm đến 84 mm. Phía trước đầu có màu hơi đỏ vàng, ngực màu vàng cam, bụng có màu tương tự với ngực và có một đường màu đen hoặc nâu đỏ ở chính giữa dọc theo chiều dài bụng. Cánh trong suốt và dài với gốc cánh rộng.
Con đực và con cái khá giống nhau. Chuồn chuồn chủ yếu có màu vàng nhạt.
Cánh sau rộng với một vệt đen nhỏ nhưng đều đặn ở đầu cánh.
Pantala flavescens dễ dàng được nhận biết bởi hình dạng bụng thon đặc trưng, và một loạt các đốm dài hình thoi chạy dọc theo đường giữa bụng; màu vàng nhạt đến đỏ cam. Con đực chuyển dần sang màu đỏ ở bụng khi chúng già đi và có màu sắc rực rỡ hơn con cái.
Loài chuồn chuồn này thường xuất hiện thành đàn, từ khoảng 20 đến hàng trăm cá thể.

Hình ảnh thực tế thu nhận trong khuôn viên trường THPT chuyên Hạ Long. Thời điểm sau bão, mưa lớn kéo dài, chúng xuất hiện thành đàn, bay thấp khoảng 2-3m so với mặt đất (còn được gọi là “chuồn chuồn bão”).

Chiều dài thân 44 mm

Sải cánh 85mm

Một đôi chuồn chuồn đậu nghỉ ngơi

Môi trường sống

Môi trường sinh sản ưa thích của loài chim bay lượn là các ao, hồ và đập tạm thời hoặc theo mùa, nơi chúng nhanh chóng xâm chiếm sau mưa. Chim bay lượn xuất hiện ở tất cả các quần xã sinh vật và có thể xuất hiện ở hầu hết mọi nơi sau những trận mưa lớn. Chúng thường được tìm thấy với số lượng lớn trên bãi cỏ, sân thể thao và bất kỳ không gian mở nào khác.

Hành vi

Pantala flavescens bay rất nhiều trên không, dành phần lớn thời gian trong ngày để bay lượn. Chúng thường sống theo bầy đàn và thường xuyên tham gia các đàn săn mồi hỗn hợp vào lúc chạng vạng. Chúng săn mồi bằng cách bay liên tục trên không và không săn côn trùng từ chỗ đậu. Những cá thể nghỉ ngơi thường treo mình thẳng đứng trên một cành cây.

Một số hình tham khảo:

Chuyến bay giao hoan

Một cặp chuồn chuồn đang trong quá trình đẻ trứng.

Quá trình biến đổi từ ấu trùng thành chuồn chuồn (sau 1 đến 4 năm)

Phân bố: Có vùng phân bố rộng khắp thế giới. Chuồn chuồn bay lang thang được coi là loài chuồn chuồn phổ biến nhất trên hành tinh, xuất hiện ở mọi lục địa ngoại trừ Nam Cực.
Thông tin thú vị về loài Pantala flavescens

Theo phát hiện của các nhà khoa học thuộc Đại học Rutgers-Newark (Bang New Jersey, Mỹ) cho thấy bằng chứng di truyền cho thấy chuồn chuồn là loài vật di cư xa nhất thế giới, vượt xa bất kỳ đối thủ côn trùng nào đã được biết đến. “Bướm chúa - Danaus plexippus - di cư qua lại khắp Bắc Mỹ được cho là loài côn trùng di cư xa nhất:” mỗi chặng bay khoảng 2.500 dặm (xấp xỉ 4023 km), nhưng Pantala flavescens đã phá vỡ hoàn toàn mọi kỷ lục di cư mà chúng từng có, với phạm vi ước tính lên tới 4.400 dặm hoặc hơn (xấp xỉ 7081 km).

Pantala flavescens thực hiện cuộc di cư nhiều thế hệ hàng năm, từ Ấn Độ đến Châu Phi và ngược lại. Chúng tận dụng gió thịnh hành và mạng lưới đường di cư phân nhánh và phức tạp, dừng chân tại các quần đảo như Maldives và Seychelles để tiếp nhiên liệu và sinh sản. Các đàn di cư sinh sản một cách ngẫu nhiên trên đường đi. Đây là một trong những cuộc di cư xa nhất được biết đến trong số tất cả các loài côn trùng!