TÍCH HỢP GIÁO DỤC ĐDSH LỚP 11 (SÁCH KNTT và CS)

Thứ ba - 08/07/2025 13:56
Địa chỉ sử dụng: Bài 18. Tập tính ở động vật. Mục III. Một số dạng tập tính ở động vật: 4. Tập tính di cưThời gian: 15 phút
1. Mục tiêu:
Qua hoạt động này, học sinh sẽ có thể:
- Trả lời được tập tính di cư là gì ?
- Động vật di cư nhờ vào định hướng như thế nào ?

- Liên hệ với một số loài chim, bướm, cá,..để thấy vai trò của các loài di cư với môi trường sống, từ đó có ý thức bảo vệ môi trường sống và bảo vệ đa dạng sinh học.
2. Ngữ liệu bài học: GV chuẩn bị hoặc giao cho HS tìm hiểu trước ở nhà.
Hoạt động 1: Quan sát hình dưới đây, đọc chú thích và trả lời câu hỏi

a. Một con bướm đêm Bogong đực. b. Bướm đêm trưởng thành di cư từ nơi sinh sản của chúng ở nhiều vùng khác nhau của Đông Nam Úc đến dãy núi Alps của Úc vào mùa xuân (mũi tên xanh lá cây), nơi chúng ngủ đông trong các hang động mát mẻ trên núi cao vào mùa hè và quay trở lại nơi sinh sản vào mùa thu (mũi tên tím). Tại nơi sinh sản, chúng giao phối, đẻ trứng và chết. Các giai đoạn chưa trưởng thành phát triển dưới lòng đất trong suốt mùa đông. Chấm đỏ chỉ ra địa điểm thử nghiệm tại Adaminaby. Thanh tỷ lệ, 500 km. c, Khoảng 16.000 con bướm đêm trên mỗi m2 ngủ hè trên các bức tường của các hang động cụ thể ở dãy núi Alps của Úc trong tối đa 4 tháng trước khi thực hiện cuộc di cư trở về. Ảnh dưới: hình ảnh cận cảnh của những con bướm đêm.
(Theo https://www.nature.com/articles/s41586-025-09135-3/figures/1)
Câu hỏi:
1. Bướm đêm Bogong di cư mấy lần trong 1 năm ?
2. Trong quá trình di cư, bướm đêm Bogong định hướng nhờ vào cái gì ?
A. Từ trường trái đất       B. Vị trí mặt trời    C. Trăng      D. các vì sao
3. Làm thế nào để biết được yếu tố định hướng trong quá trình di cư của bướm đêm Bogong ?
Hoạt động 2 (Hoạt động nhóm): Đọc và trả lời câu hỏi: 
Bảo vệ cấp bách các loài chim hoang dã

Việt Nam được đánh giá là một trong những khu vực tập trung chim hoang dã, di cư và các loài chim đặc hữu của thế giới, tạo nên các giá trị thiên nhiên quan trọng, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển du lịch và xây dựng, quảng bá hình ảnh đất nước. Nhằm bảo vệ, ngăn chặn, chấm dứt tình trạng săn bắt, tận diệt, phá hủy sinh cảnh của các loài chim hoang dã, di cư, ngày 17/5/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 04/CT-TTg về một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách để bảo tồn chim hoang dã, di cư tại Việt Nam.
Hiện nay, ở nước ta đã ghi nhận được hơn 900 loài chim, trong đó 99 loài cần quan tâm bảo tồn, 10 loài cực kỳ nguy cấp, 17 loài nguy cấp, 24 loài sắp nguy cấp và 48 loài sắp bị đe dọa. Việt Nam được xác định là một trong những khu vực quan trọng bậc nhất trong mạng lưới các tuyến đường bay chim di cư và các loài chim đặc hữu với 63 vùng chim quan trọng toàn cầu và 7 vùng chim đặc hữu.
Các vùng chim hoang dã, di cư như các Vườn quốc gia: Xuân Thủy (Nam Định), Tràm Chim (Đồng Tháp), Mũi Cà Mau (Cà Mau)… đã tạo nên các giá trị thiên nhiên quan trọng của Việt Nam. Riêng khu vực Đông Dương có 49 loài chim đặc hữu thì Việt Nam đã có 33 loài, trong đó, có 10 loài đặc hữu chỉ có ở Việt Nam.

Nhiều loài chim hoang dã, di cư đã được đưa vào danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ. (Ảnh minh họa: Internet)
Thời gian qua các ngành, các cấp đã có nhiều nỗ lực trong việc bảo vệ đa dạng sinh học, trong đó có các loài chim hoang dã, di cư cũng như các vùng chim cần bảo tồn nghiêm ngặt. Nhiều loài chim hoang dã, di cư được đưa vào danh mục để quản lý, bảo vệ theo quy định của pháp luật, như: loài sếu đầu đỏ, cò mỏ thìa, rẽ mỏ thìa...
Sếu đầu đỏ có tên khoa học là Grus antigone, là một loài chim quý hiếm thuộc họ Sếu (Gruidae), có giá trị rất cao và độc đáo về cả thẩm mỹ và sinh học. Hiện nay loài sếu đầu đỏ đang được cộng đồng quốc tế trong đó có Việt Nam bảo vệ nghiêm ngặt bởi luật bảo vệ môi trường và luật bảo tồn đa dạng sinh học. Tuy nhiên, tình trạng săn bắt, tiêu thụ các loài chim hoang dã, đặc biệt là các loài chim di cư vẫn đang diễn ra nghiêm trọng tại nhiều địa phương, ảnh hưởng tiêu cực đến đa dạng sinh học, môi trường, tiềm ẩn nguy cơ về dịch bệnh cho con người và sinh vật; ảnh hưởng đến việc thực thi các cam kết quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học, Hiệp định về Đối tác Đường bay chim nước di cư tuyến Australia-Đông Á (EAAFP) mà Việt Nam là thành viên.
Loài sếu phương Đông hay loài sếu đầu đỏ Việt Nam thường từ Campuchia bay về vườn quốc gia Tràm Chim kiếm ăn, trú ngụ từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau Quãng thời gian này, vườn cũng thu hút khách du lịch đến chiêm ngưỡng, chụp hình loài chim quý hiếm. Thế nhưng, điều đáng buồn là sau hơn 30 năm gắn bó, năm nay là lần thứ hai loài chim quý hiếm sếu đầu đỏ không về vườn quốc gia Tràm Chim khiến nhiều người không khỏi tiếc nuối. Thức ăn ưa thích nhất của sếu đầu đỏ ở Tràm Chim là củ năng kim, thế nhưng tại các khu bảo tồn, việc trữ nước phòng chống cháy rừng làm giảm đa dạng sinh học nhất là đồng cỏ năng không ra củ được, vì thế sếu không còn thức ăn nên không về.
Câu hỏi:
4. Loài sếu đầu đỏ có tập tính di cư
A. theo chu kì mùa                             B. tùy theo từng năm      
C. sống cố định, không di cư               D. hai năm một lần.
5. Thức ăn ưa thích nhất của sếu đầu đỏ là
A. lúa          B. củ năng kim               C. động vật giáp xác                 D. cá
6. Cần làm gì để bảo tồn loài sếu ?

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây